De rondleiding over de Joodse Begraafplaats met songs en het full concert van artist in residence en Leonard Cohen-vertolkster Sophia Ammann in het Ketelhuis maken deel uit van ‘GRO(et)EN Uit Oisterwijk’ dat op haar beurt deel uitmaakt van ‘Landschap Vol Muziek’. Onder die laatste paraplu werkt Stichting Podiumkunsten Oisterwijk samen met Wesp vzw uit de Vlaamse Merodestreek. SPO bestuurt haar jaarlijkse GUO-concerten Groeten Uit Oisterwijk, Wesp haar jaarlijkse Merode-kerkconcerten, Merode-festival en meer. Tussen beider thuisbasis ingeklemd liggen Het Groene Woud en, al veel langer, De Kempen. Staatsrechtelijk laten die zich doorklieven door de Vlaams-Nederlandse schreve.

Wesp en SPO vinden elkaar als ‘Friends Through Music’, een wederzijdse zielsverwantschap. Het is beider onvoorwaardelijk gedeelde liefde voor gewortelde muziek van hier en verder weg die elke denkbare grens slecht. Bovendien heeft Oisterwijk niet voor niets een Merodelaan: zelfde adellijke familietak, ooit residerend in wijlen Kasteel Durendael aan de oevers van ‘De Vùìl Stròòm’.

‘Landschap Vol Muziek’ geniet een impulssubsidie van Vlaams-Nederlands Huis deBuren, organisatie voor debat en reflectie die dient als forum voor cultuur, samenleving en politiek van de Lage Landen. Met deze subsidie beogen de Vlaamse Gemeenschap en de besturen van de Nederlandse grensprovincies Zeeland, Limburg en Noord-Brabant een aanzet tot bilaterale Vlaams-/Zuid-Nederlandse samenwerking. In ‘Landschap Vol Muziek’ geven beide concertorganisaties die vorm door verspreid over kalenderjaar 2023 elk vier dagen in te richten waarin ze livemuziek verbinden aan streekeigen natuur en aan cultureel, religieus en industrieel erfgoed. Gemeente Oisterwijk waardeert deze lokale verknoping met een aanvullende subsidie voor GRO(et)EN Uit Oisterwijk.

Meer info over Wesp en haar culturele producties in en om haar Vlaamse Merodestreek (waaronder kerkconcerten en festival)? Zie onder meer www.merodefestival.be. Samenwerkingsproject ‘Landschap Vol Muziek’ kent haar eigen  specifieke website met updates gaandeweg haar uitvoering: boeiende teksten, foto’s, podcasts, docu’s, enzovoort. De updates maken het de moeite om deze extra projectwebsite met enige regelmaat te bezoeken. Zie www.landschapvolmuziek.com 

Toegespitst op GRO(et)EN Uit Oisterwijk omvat ‘Landschap Vol Muziek’ volgend vierluik, verspreid over kalenderjaar 2023:

– Zondag 12 februari: 

GUO-gids Jos Creusen loodst wandelaars in Oisterwijks stadshart langs tastbare herinneringen aan het lot van  Oisterwijkse Joden in WOII. Aansluitend speelt de Joodse siso-writer Niki Jacobs met haar quintet een aangrijpend GUO-concert in Cultuurcentrum Tiliander: ‘The Ballad of Mauthausen’, een Jiddische hertaling van de ‘Mauthausen Liederencyclus’ van de Griekse componist Mikis Theodorakis.

– Tweede Pinksterdag 29 mei:

Deelnemers aan GUO’s muzikale natuurwandelingen struinen door Oisterwijks lommerrijk struweel met boswachter Frans (Kapteijns) en siso-writer Kathleen (Willems). Een (wandel-)’Rondje Galgeven, zowel ’s ochtends als ’s middags, inclusief  b(l)oeiende natuurverhalen en dito songs uit -klopklop- Oisterwijk.

– Zondag 3 september: 

Bioloog van opleiding, muzikant van beroep: voorafgaand aan 3 september dompelt Vlaams multi-instrumentalist Toon van Mierlo zich onder in Oisterwijks natuur. Ook vertelster Reineke Van Hooreweghe laaft zich ter plekke ter inspiratie. GUO-vrijwilligers praten hen wandelend bij over streekeigen fauna en flora. Samen met muziekmaten laten ze op 3 september in ‘Kasteelrondje Nemerlaer’ hun toehoorders meebeleven hoe ze hun indrukken als artistieke ‘poortwachters’ verbinden met oorspronkelijke muziek en vertellingen. ‘Kasteelrondje Nemerlaer’ eindigt in de krochten van het kasteel. Na een laatste noot van poortwachter Toon en een afzakkertje van de waard trekt de karavaan van natuur via cultureel erfgoed naar industrieel erfgoed een paar kilometer verderop: in het Ketelhuis beleven ze samen met overige belangstellenden een sfeervol slotconcert van zalige muziekformatie Naragonia.

– Zondag 29 oktober:

Siso-writer Sophia Ammann is bezield vertolkster van Leonard Cohen-songs. Niet vreemd, haar  zielsverwantschap met de Canadese performer zaliger met Joodse inborst: haar eigen wortels grijpen terug tot in Canada. Maar Sophia is te creatief met songs om zich te laten insnoeren tot cover-artiest. Ze realiseert tevens eigen songs, geïnspireerd door de natuur om zich heen. Daarbij integreert ze natuurlijke geluidopnames zoals die zich ter plekke aandienen. Voorafgaand aan haar concert laat GUO haar een midweek in Oisterwijks natuur resideren. De resultaten gaan in première en zijn slechts eenmalig te horen in een full concert in het Ketelhuis op zondag 29 oktober, afgewisseld met Leonard Cohen-songs. Voorafgaand aan dit unieke concert leidt een gids maximaal 30 belangstellenden rond over de bijzondere Joodse Begraafplaats in Oisterwijk. Ook daar zingt Sophia enkele songs.

Dat maakt de cirkel rond, in willekeurige volgorde: #SophiaAmmann – #Oisterwijksnatuur – #siso-writer – #Canadesewortels – #OisterwijksJoodseBegraafplaats – #Joodseinborst – #LeonardCohen.

In de geschiedenis is alles en ieder met elkaar verknoopt. Neem Sophia Ammann, Leonard Cohen, Canada, Joodse gemeenschap, adellijke familie De Merode, Merodestreek, Oisterwijk, vzw Wesp, Merodefestival, SPO, GUO. Wat hebben die met elkaar van doen? Eerst de ogenschijnlijk losse eindjes, daarna de verknoping:

Siso-writer Sophia Ammann woont in België, maar grijpt met haar wortels terug tot in Canada. Ze wisselt  eigen werk af met covers van legendarische roots- en zielsgenoot Leonard Cohen zaliger: ook Canadees, maar Joods van inborst.

Tussen 1740 en WOII telde Oisterwijk een omvangrijke Joodse gemeenschap. Eén van de tastbare herinneringen hieraan is de ommuurde Joodse Begraafplaats met ruim tweehonderd graven, aan de Hondsbergselaan, verscholen in Oisterwijks bos- en vennengebied.

Een boogscheut verder ligt de Merodelaan, vernoemd naar een adellijke familie van wie zusjes Willemijn Agnes en Anna van 1640  tot 1700 voormalig Oisterwijks kasteel Durendael bewoonden. Hun kasteel lag aan de oevers van de Vùìl Stròòm, hun domein strekte zich uit tot voorbij landgoed de Hondsberg.

Familie De Merode is van prinselijke, hoge adel met allerlei vertakkingen die hun oorsprong vinden in  Duitsland. Sinds de 14de eeuw is ze lokaal, regionaal én nationaal bestuurlijk ook invloedrijk in de Bourgondische, later Habsburgse, nog later Spaanse Nederlanden. Het familiale epicentrum met meerdere kastelen (zoals in Westerlo en Horst) situeert zich nog altijd in Vlaanderen, ruim genomen rondom de Abdij van Averbode: De Merodestreek.

(Een mare wil dat de Abdij van Averbode niet geheel toevallig ligt op Vlaams drie-provinciën-punt Antwerpen – Belgisch Limburg – Vlaams Brabant: de abt kon zo provinciale schatbewaarders met zijn zegen maar zonder geïnde belastingpenningen huiswaarts sturen. Een gemeentelijke variant kennen we met ‘ons’ Trappistenklooster Koningshoeven in -weet u het?- Tilburg – Berkel-Enschot – Hilvarenbeek – Moergestel. Maar dit terzijde).

Tussen Oisterwijk en Merodestreek bevindt zich De Kempen. Die laat zich doorklieven door de Nederlands-Belgische staatsschreve. Niet van nature, maar doordat onze voorvaderen der Lage Landen dat zo bedisselden. Evengoed zijn beide gebieden biotopisch verbonden door Het Groene Woud. Zowel Oisterwijk als Merodestreek is bosrijk. Globaal delen hun inwoners eenzelfde WOII-beleving. Dit in tegenstelling tot WOI toen ruim één miljoen Belgische oorlogsvluchtelingen uitweken naar zes miljoen inwoners tellend ‘neutraal’ Nederland. 1800 Vlamingen vonden veilig onderdak in toen 3800 zielen tellend Oisterwijk. Van die 1800 kwamen velen uit De Merodestreek.

Waar landsgebieden als De Kempen zich van nature niks aan staatsgrenzen gelegen laten liggen en de aanpalende gebieden noord en zuid zich bovendien verbonden weten door Het Groene Woud, is muzikale zielsverwantschap eveneens onbegrensd. Zowel Merodestreek als Oisterwijk kent een kleinschalige concertorganisatie die zich naar elkaar toe kenmerken als ‘Friends Through Music’. De gunfactor tussen  Wesp vzw en haar Merode- en andere concerten en Stichting Podiumkunsten Oisterwijk en haar GUO-concerten is wederzijds groot. Daardoor als vanzelf ook de wens om samen te werken, al helemaal als ze aldus zowel elkaar als zichzelf versterken.

In samenwerking realiseren beide organisaties al enkele jaren incidenteel concerten van buitenlandse artiesten op hun podia die ze eigenstandig niet rondkrijgen dan wel omdat samen plezanter is dan ieder voor zich. Eind 2022 kende Vlaams-Nederlands Huis deBuren hun gezamenlijk ingediende verzoek tot impulssubsidie toe voor project ‘Landschap Vol Muziek’. Deze toekenning is de impuls voor beide organisaties om in 2023 binnen de eigen streek elk vier activiteiten uit te werken waarin ze livemuziek verbinden met hun streekeigen biotoop en met cultureel, religieus en industrieel erfgoed.

Vlaams-Nederlands Huis deBuren is een organisatie voor debat en reflectie die dient als forum voor cultuur, samenleving en politiek van de Lage Landen. De Vlaamse Gemeenschap en de besturen van de Zuid-Nederlandse grensprovincies Zeeland, Limburg en Noord-Brabant financieren de toegekende subsidie. Intentie is om hiermee een impuls te geven aan verduurzaming van de ‘grensoverschrijdende’ samenwerking tussen beide concertorganisaties, kortom om deze dus ook na 2023 voort te zetten.

Beide concertorganisaties verstevigen hun project en uitwerkingen met een gezamenlijke website (check www.landschapvolmuziek.com), podcasts, filmdocu’s, compositie-opdrachten en opnames door artists in residence die hiervoor ter plekke inspiratie opdoen, concerten en randactiviteiten die livemuziek verbinden met ieders streekeigen biotoop, cultureel, religieus en industrieel erfgoed.

Filmimpressie Joodse Begraafplaats Oisterwijk:

Met haar full concert in industrieel erfgoed Ketelhuis op het KVL-complex van Koninklijke Verenigde Lederfabrieken sluit artist in residence Sophia Ammann GUO’s vierluik ‘GRO(et)EN Uit Oisterwijk’ onder de paraplu van ‘Landschap Vol Muziek’. Voorafgaand resideert ze op uitnodiging van GUO een midweek in  Oisterwijks natuur om er zich te laten inspireren en haar indrukken uit te drukken in eigen composities. Deze unieke eigen vruchten met Oisterwijk als voedingsbodem voegt ze toe aan haar playlist met Leonard Cohen-covers in een afwisselende, eenmalig uitgevoerde première.

Sophia’s eerste eigen solowerk volgt na ruim tien zang-ervaringsjaren bij Little Dots en Ansatz der Maschine. En start dus naast haar nog doorlopende coverproject ‘Sophia Ammann plays Leonard Cohen’, waarmee ze al toerde van homeland Canada tot in Nepal. De boeiende zoektocht naar wie ze is als solo-artiest is dus nog maar net begonnen. Niettemin heeft ze zichzelf altijd al siso-writer gevoeld, maar met haar eigen werk wil ze nu ook zichzelf uitvinden als ambachtelijk songsmid. Wat ze al weet: het worden eigenzinnige, verhalende indie-nummers met folk- en country-invloeden in een rijke beeldtaal gelinkt aan het magisch realisme.

Haar muzikale reflecties draaien om de vraag hoe ze intenser kan verbinden. Hiertoe gaat ze met menig omgeving de dialoog aan door zich er een tijd in onder te dompelen, liefst omringd door natuur. Van daaruit wil ze zich laten inspireren om tot oorspronkelijke creaties te komen. Daarbij laat ze ruimte voor verhalen, geschiedenis en al dan niet toevallige ontmoetingen ter plekke. Met veldopnames integreert ze de omgeving ook hoorbaar in haar composities.

Oisterwijks heide-, bos- en vennengebied is dus zo’n biotoop waarin Sophia Ammann als artist in residence een midweek inspiratie opdoet en waarmee ze verbinding zoekt om tot authentieke composities te komen. De uitkomst van haar contemplaties presenteert ze in haar GUO-concert van zondagmiddag 29 oktober, aangevuld met een stevige scheut onvergetelijke classic-covers van ziels- en rootsverwant Leonard Cohen.

Voorafgaand aan dit GUO-concert kunnen belangstellenden deelnemen aan een rondleiding over de Joodse Begraafplaats in Oisterwijk. Een gids vertelt er over de Joodse gemeenschap in Oisterwijk van 1740 tot WOII, de ruim tweehonderd graven, het metaheerhuisje en Joodse gebruiken. Uit respect dragen mannelijke bezoekers traditioneel een hoofddeksel.

De rondleiding begint om 13:00u en duurt tot uiterlijk 14:30u. Op de Joodse Begraafplaats brengt Sophia Ammann een setje songs die passen in sfeer en context. De rondleiding is toegankelijk voor 30 deelnemers. Reserveren van een combi-ticket rondleiding Joodse Begraafplaats + concert Ketelhuis is noodzakelijk,  30=VOL=OP! Wat ook kan: uitsluitend reserveren voor het concert in Het Ketelhuis (dus zonder rondleiding + songs over de Joodse Begraafplaats vooraf). Of: koop (uitsluitend cash) tickets aan de GUO-zaalkassa ter plekke op de concertdag zelf tussen 14:30 en 15:00u, maar….. 70=VOL=OP!

“She’s a strong songwriter and stunning singer who brings a vitality to Cohen’s work, and can melt your heart with her own songs as well.” (Kelly Nakatsuka, Artistic Director Island Folk Fest, Vancouver Island).

“De muziek van Little Dots komt zachtjes binnen, maar wél met een bedwelmend effect. De stem van Sophia Ammann is daartoe de sleutel en roept de geest op van Leslie Feist.” (Kurt Overbergh, Artistiek Directeur AB Brussel).

“Heerlijk beklijvend bracht Sophia Leonard Cohen in de spookachtig verlichte Sint-Jacobskerk. Vanaf het moment dat ze haar eerste noot aansloeg, tot de laatste, was het muisstil in de hele kerk. Sophia verbaasde en verraste.”   (Yolan Devriendt, Dansende Beren).