‘Kasteelrondje Nemerlaer’ maakt deel uit van ‘GRO(et)EN Uit Oisterwijk’ dat op haar beurt deel uitmaakt van ‘Landschap Vol Muziek’. Onder die laatste paraplu werkt Stichting Podiumkunsten Oisterwijk samen met Wesp vzw uit de Vlaamse Merodestreek. SPO bestuurt haar jaarlijkse GUO-concerten Groeten Uit Oisterwijk, Wesp haar jaarlijkse Merode-kerkconcerten, Merode-festival en meer. Tussen beider thuisbasis ingeklemd liggen Het Groene Woud en, al veel langer, De Kempen. Staatsrechtelijk laten die zich doorklieven door de Vlaams-Nederlandse schreve.

Wesp en SPO vinden elkaar als ‘Friends Through Music’, een wederzijdse zielsverwantschap. Het is beider onvoorwaardelijk gedeelde liefde voor gewortelde muziek van hier en verder weg die elke denkbare grens slecht. Bovendien heeft Oisterwijk niet voor niets een Merodelaan: zelfde adellijke familietak, ooit residerend in wijlen Kasteel Durendael aan de oevers van ‘De Vùìl Stròòm’.

‘Landschap Vol Muziek’ geniet een impulssubsidie van Vlaams-Nederlands Huis deBuren, organisatie voor debat en reflectie die dient als forum voor cultuur, samenleving en politiek van de Lage Landen. Met deze subsidie beogen de Vlaamse Gemeenschap en de besturen van de Nederlandse grensprovincies Zeeland, Limburg en Noord-Brabant een aanzet tot bilaterale Vlaams-/Zuid-Nederlandse samenwerking. In ‘Landschap Vol Muziek’ geven beide concertorganisaties die vorm door verspreid over kalenderjaar 2023 elk vier dagen in te richten waarin ze livemuziek verbinden aan streekeigen natuur en aan cultureel, religieus en industrieel erfgoed. Gemeente Oisterwijk waardeert deze lokale verknoping met een aanvullende subsidie voor GRO(et)EN Uit Oisterwijk.

Meer info over Wesp en haar culturele producties in en om haar Vlaamse Merodestreek (waaronder kerkconcerten en festival)? Zie onder meer www.merodefestival.be. 

Toegespitst op GRO(et)EN Uit Oisterwijk omvat ‘Landschap Vol Muziek’ volgend vierluik, verspreid over kalenderjaar 2023:

– Zondag 12 februari: 

GUO-gids Jos Creusen loodst wandelaars in Oisterwijks stadshart langs tastbare herinneringen aan het lot van  Oisterwijkse Joden in WOII. Aansluitend speelt de Joodse siso-writer Niki Jacobs met haar quintet een aangrijpend GUO-concert in Cultuurcentrum Tiliander: ‘The Ballad of Mauthausen’, een Jiddische hertaling van de ‘Mauthausen Liederencyclus’ van de Griekse componist Mikis Theodorakis.

– Tweede Pinksterdag 29 mei:

Deelnemers aan GUO’s muzikale natuurwandelingen struinen door Oisterwijks lommerrijk struweel met boswachter Frans (Kapteijns) en siso-writer Kathleen (Willems). Een (wandel-)’Rondje Galgeven, zowel ’s ochtends als ’s middags, inclusief  b(l)oeiende natuurverhalen en dito songs uit -klopklop- Oisterwijk.

– Zondag 3 september: 

Bioloog van opleiding, muzikant van beroep: voorafgaand aan 3 september dompelt Vlaamse multi-instrumentalist Toon van Mierlo zich onder in Oisterwijks natuur. Ook vertelster Reineke Van Hooreweghe laaft zich ter plekke ter inspiratie. GUO-vrijwilligers praten hen wandelend bij over streekeigen fauna en flora. Samen met muziekmaten laten ze op 3 september in ‘Kasteelrondje Nemerlaer’ hun toehoorders meebeleven hoe ze hun indrukken als artistieke ‘poortwachters’ verbinden met oorspronkelijke muziek en vertellingen. ‘Kasteelrondje Nemerlaer’ eindigt in de krochten van het kasteel. Na een laatste noot van poortwachter Toon en een afzakkertje van de waard trekt de karavaan van natuur via cultureel erfgoed naar industrieel erfgoed een paar kilometer verderop: in het Ketelhuis beleven ze samen met overige belangstellenden een sfeervol slotconcert van zalige muziekformatie Naragonia.

– Zondag 29 oktober:

Siso-writer Sophia Ammann is bezield vertolkster van Leonard Cohen-songs. Niet vreemd, haar  zielsverwantschap met de Canadese performer zaliger met Joodse inborst: haar eigen wortels grijpen terug tot in Canada. Maar Sophia is te creatief met songs om zich te laten insnoeren tot cover-artiest. Ze realiseert tevens eigen songs, geïnspireerd door de natuur om zich heen. Daarbij integreert ze natuurlijke geluidopnames zoals die zich ter plekke aandienen. Voorafgaand aan haar concert laat GUO haar een midweek in Oisterwijks natuur resideren. De resultaten gaan in première en zijn slechts eenmalig te horen in een full concert in het Ketelhuis op zondag 29 oktober, afgewisseld met Leonard Cohen-songs. Voorafgaand aan dit unieke concert leidt een gids maximaal 30 belangstellenden rond over de bijzondere Joodse Begraafplaats in Oisterwijk. Ook daar zingt Sophia enkele songs.

Dat maakt de cirkel rond, in willekeurige volgorde: #SophiaAmmann – #Oisterwijksnatuur – #siso-writer – #Canadesewortels – #OisterwijksJoodseBegraafplaats – #Joodseinborst – #LeonardCohen.

Natuurpoort Nemerlaer, met gelijknamig kasteel en omliggend domein als cultuur-historisch epicentrum, is gedurende meer dan 700 jaar bewaakt en bewaard door behoudsgezinde poortwachters van divers pluimage. Dat wil zeggen: zo goed en kwaad als zoiets gaat, met bedreigende contrakrachten van dien. Kasteel Nemerlaer dateert van begin 1300, zo niet eerder, maar zowel majestueuze optrek als broos natuurdomein eromheen doorstond woelige tijden. Successievelijke kasteel- en natuur-poortwachters hadden er de handen meer dan vol aan. Machtig kwetsbaar Nemerlaer in een notendop:

Aan de ‘Amer’ (later: ‘Nemer’) in een ‘Laer’ (open plek in bos) in Haaren ligt Kasteel Nemerlaer. Het wordt voor het eerst genoemd in 1303 als residentie van ridder Geerlinck van den Bossche. Vetes zijn van alle tijden en komen in de beste kringen voor: uit familiale onmin bepaalt jonkheer Donat Théodore Alberic van den Bogaerde van Terbruggen dat het kasteel na zijn dood in 1895 bijna 70 jaar onbewoond moet blijven.

Als Brabants Landschap in 1964 het landgoed verwerft, krijgt ze er de bouwval voor één gulden bovenop. Ze ziet er een idyllische ‘vogeltjesruïne’ in. Een inderhaast opgerichte stichting ijvert voor wederopbouw van Nemerlaer als kasteel. Mede-initiatiefnemer Anton van Oirschot met gezin betrekt de ruïne als ‘opknappertje’.

Een zolderbrand verwoest het kasteel grotendeels in 1969. Stukje bij beetje volgt restauratie met hulp van giften. Kasteel Nemerlaer is in ere en oorspronkelijke functie hersteld. Het natuurdomein eromheen wordt zorgvuldig beheerd door Brabants Landschap.

Tot zover het droge feitenrelaas over Nemerlaer in rijk historisch perspectief. Haar bedreigingen, zelfs van binnenuit, in ogenschouw nemend, is het allerminst vanzelfsprekend dat het ruim 700 jaar heeft overleefd. Door de eeuwen heen scheerde het in woelige tijden, soms door eigen toedoen, langs de rand van de afgrond. Des te meer dank aan haar behoudsgezinde, visionaire ‘poortwachters’. Zonder hen zou Nemerlaer Nemerlaer niet zijn!

Maar welke poorten achter die opgetrokken facade van feitelijke werkelijkheid vallen er nog meer te bewaken? Wat is onder haar ogenschijnlijke oppervlakte de binnenste ziel van bewaarde natuurpoort en kasteeldomein Nemerlaer? Zijn wij, simpele stervelingen anno 2023, bij machte die roerselen bloot te leggen, te zien, te horen, te voelen?

In opdracht van GUO-concerten Groeten Uit Oisterwijk gaan componist/multi-instrumentalist Toon van Mierlo en vertelster Reineke Van Hooreweghe op zoek naar antwoorden op zulke existentiële vragen. Samen met muziekkompanen Pascale Rubens, Maarten Decombel en Sophie ter Schure (aka Sophie Janna) kruipen ze onderhuids in de ziel van kasteel en domein. Musicerend, zingend en vertellend dragen ze zichzelf en alle aanwezigen door poorten en over drempels. Daartoe zetten ze alle zintuigen op scherp en nodigen ze uit om Nemerlaer ten diepste te ontsluiten en te ervaren.

Met deze wegbereiders reis je mee door het natuurdomein. Onderweg sta je stil bij verscheidene poorten. Elke poort opnieuw transformeert je naar een volgende dimensie. Gaandeweg maken ze je steeds meer deelgenoot van het betoverende ritueel achter de robuuste facade en laten ze de poorttaal mee weerklinken. Daartoe trekken artistieke poortwachters krijgshaftig ten strijde met artistieke wapens: traditionele tot moderne rietblaasinstrumenten, diatonische accordeons, subtiel betokkelde tot aangestreken snaren, indringende gezangen, mystieke tot fantastische vertellingen en meer van al dat heldhaftig vredelievend schoons.

‘Kasteelrondje Nemerlaer’ belooft een tijdloze wandeling, een moderne ommegang en een experimentele voettocht op muziek en vertellingen ineen. Wie mee instapt en meereist in dit authentieke heldenepos, ondergaat kasteel en omringend natuurdomein in unieke belevingservaringen, verpakt in oorspronkelijke muziek, gezangen en vertellingen, ver weg van de waan van alledag. De louterende expeditie maakt dorstig, eindigt na zo’n anderhalf uur in de krochten van het kasteel, niet geketend in een kerker, maar ontketend ter viering van de bevrijding. Met een laatste noot van Toon, je lavend aan een reikhalzend afzakkertje van de waard. De naamgeving van zijn onderkasteelse uitspanning klinkt veelbelovend verwachtingsvol: De 12 Trappisten.

Daarna trekt de troeppage in karavaan van natuur via cultureel naar industrieel erfgoed een paar kilometer verderop. Daar, in het Ketelhuis, ondergaat ze samen met overige belangstellenden die aansluiten een sfeervol concert met Naragonia. Een slotconcert dus, zij het niet in ‘Slot Nemerlaer’. Net te versmaden waarschuwing vooraf: het Ketelhuis slaat haar eigen vaten aan, baat haar eigen brouwsels uit. Met openbaar vervoer en hotel op een boogscheut. Een prettig gewaarschuwd mens telt dubbel, zo niet tripel. Dubbel of tripel: letterlijk 12 Trappisten is er te veel aan, zelfs voor ov-reizigers en hotelgasten. Ons devies: matig je inname, uitzonderlijke muziek uitgezonderd.

Muzikanten en vertelster ontwikkelen ‘Kasteelrondje Nemerlaer’ exclusief in opdracht van GUO-concerten Groeten Uit Oisterwijk, met oorspronkelijke composities en vertellingen, geïnspireerd op natuur- en kasteeldomein Nemerlaer, en voeren deze eenmalig uit op zondag 3 september 2023.

Filmimpressie Kasteeldomein Nemerlaer:

Naragonia brengt eigenzinnige folk met fijnzinnige energie. Haar wortels zijn spontaan ontsproten uit Toon van Mierlo en Pascale Rubens. Sinds een zomerfestival in het Portugese Andanças in 2003 zijn ze een koppel én een duo. Nog altijd vormen ze de kern, maar met regelmaat breiden ze ‘hun’ Naragonia uit op podia en in studio’s met topmuzikanten, zoals snarenwonder Maarten Decombel en meesterstrijker Luc Pilartz.

Met intensieve toertjes door Europa bouwt Naragonia haar populariteit gestaag uit, niet alleen als  begeleiders op balfolk-dansevents, maar ook als concertformatie om van te luister-genieten. Door verrassende ontmoetingen met gerespecteerde vakgenoten van over de grens blijft Naragonia zich herijken en verrijken. Er groeien samenwerkingen met de Portugese musicoloog Paolo Lameiro, het Welshe Fernhill (meermaals op ons GUO-podium), de Engelse diatonisch accordeonist Andy Cutting (afgelopen jaar nog op ons GUO-podium met Blowzabella), de Franse draailierspeler Gregory Jolivet (ex-Blowzabella).

De acht cd’s van Naragonia ontvangen lovende kritieken van de muziekpers in Vlaanderen en daarbuiten. Muzikanten van Portugal tot Rusland en van Zweden tot de VS coveren haar werk. Enkele nummers bereiken internationaal de status van standaard klassieker. In eigen contreien verbinden Toon en Pascale zich aan Theater De Spiegel en zijn ze sinds 2017 vaste begeleiders bij Theatergroep Tal en Thee. Daar verzorgen ze de muziek voor de voorstellingen ‘Boom’ en ‘Wars’.

De muziekreis van Toon begint met de hobo in de muziekschool van Turnhout. Eenmaal 21 grijpt de muziekmicrobe hem voorgoed. Na een jaar Ierland waagt hij zich aan uilleann pipes, Ierse loot uit de omvangrijke doedelzakfamilie. Al snel volgen Franse doedelzaktypes, diatonisch accordeon, fluiten, klarinet en sopraansax. Als hij zich in 2003 aansluit bij folkfusion-formatie Fluxus geraakt alles in stroomversnelling. Toon groeit uit tot veelgevraagd folkmuzikant. Zo speelt hij bij Göze XL, Floes, Amorroma, Embrun en Hot Griselda. Hij is docent doedelzak aan de muziekschool van Genk en workshopdocent voor meerdere instrumenten in binnen- en buitenland.

Pascale volgt klassiek viool, maar valt als 18-jarige voor diatonisch accordeon. In 1999 richt ze Musaraigne op, een duo met cellist Hannes Pouseele. Ze verschijnen op podia in binnen- en buitenland en brengen in 2005 cd ‘Convoi Exceptionnel’ uit. In datzelfde jaar vertegenwoordigt Musaraigne België op Europees ERU-festival in Gdansk (Polen). Drie jaar verder sluit Pascale zich aan bij Grif dat in 2005 haar debuut-cd uitbrengt en meermaals op het GUO-podium verschijnt. Pascale treedt dan al enkele jaren met Toon op in Naragonia. Ze is docente diatonisch accordeon aan de   muziekscholen van Schoten en Genk en workshopdocente in Vlaanderen en daarbuiten.

Ook Maarten Decombel (gitaar, mandola) en Luc Pilartz (viool, doedelzak) doceren bij muziekscholen respectievelijk workshops. Maarten heeft een twintigtal cd’s op naam en toert met Snaarmaarwaar, Göze, MANdolinMAN, Grif, Rémi Decker, Urban Trad, Les Tisserands, Amorroma, Christian Merveille en een eigen formatie. Luc is betrokken bij meer dan vijftig cd’s en bij Panta Rhai, Trio Trad, Verviers Central, Musique Neuf, Trip To Ireland, Urban Trad, Carlos Nunez, Perry Rose, Faran Flad, José van Dam, Bernard Foccroule.

Na hun ‘Kasteelrondje Nemerlaer’ transformeren poortwachters van dienst Toon, Pascale en Maarten zich tot Naragonia voor een sfeervol ‘slot’concert. Niet in cultureel erfgoed ‘Slot Nemerlaer’, maar in industrieel erfgoed Ketelhuis. Dat ligt luttele kilometers verder op het KVL-complex van de voormalige Koninklijke Verenigde Lederfabrieken. Maarten naast Toon en Pascale geeft extra schwung. Met haar ‘slot’concert draait Naragonia  het derde luik op slot van vierluik ‘GRO(et)EN Uit Oisterwijk’ van ‘Landschap Vol Muziek’.