Onder de vlag van ‘Oisterwijk in WOII – WOII in Oisterwijk’ viert GUO-concerten Groeten Uit Oisterwijk in samenwerking met nog meer Oisterwijkse organisaties, hun vrijwilligers en deskundigen Bevrijdingsdag op dinsdag 5 mei in Oisterwijk. Tijdens wandelingen en rondleidingen verhalen Stadsgidsen, KVL-gidsen, Werkgroep Struikelstenen, Stichting Joodse Begraafplaats en Boswachter Frans van nog veelal zichtbare oorlogsherinneringen.
Een expositie van Heemkundekring De Kleine Meijerij, met filmdocu’s van Oisterwijk In Beeld en lezing van Henk van der Linden, getuigt van Oisterwijks lief en leed in WOII. De expositie blijft na 5 mei nog enkele dagen open voor klasbezoeken van Oisterwijkse scholen die zich hiervoor aanmelden. Een digitaal inspiratiepakket ondersteunt docenten om hun leerlingen voor te bereiden. Henk van der Linden bewerkt zijn lezing tot publicatie in het tijdschrift van de Heemkundekring.
Lokale kunstenaars Marion Steur (poëzie), Ine van Son (beeldende kunst) en Rob Rieter (soundscapes) voeren ‘Op Drift’ uit. Deze art performance vloeit over in bevrijdingsconcert ‘Van Cohen tot Winehouse’. Daarin vertolkt singer-songwriter Niki Jacobs rockclassics van Joodse wereldsterren in het Jiddisch, terwijl Nikitov ze in een Klezmer-jasje steekt.
In tien afleveringen stelt GUO-vrijwilliger Jos Creusen in deze rubriek per keer een activiteit voor. Meer info vindt u op www.groetenuitoisterwijk.nl. Daar kunt u tevens combi-dagtickets à 20 euro reserveren. Reserveer tijdig: per activiteit is deelname beperkt en VOL=OP. In deze tweede aflevering…..:
KVL
Almystraat 14, anno 2020. Het industriële erfgoed is een van bedrijvigheid gonzende hotspot voor ambachtelijke en creatieve ondernemers. Eens vestigde Christiaan van der Aa hier Europa’s grootste lederfabriek. Halverwege WOI, in 1916, luidde haar oprichting de doodsteek in voor looierijtjes uit de omgeving. Sinds 1932 mocht ze zich de Koninklijke Verenigde Leder (KVL) noemen. Ze had haar eigen brandweer, geneesheer, voetbalclub en bood op haar hoogtepunt emplooi aan 1200 werknemers. Die kwamen uit de omtrek, maar kregen aanvulling van Duitse Joden, Belgen, mediterrane ‘gastarbeiders. Totdat aanhoudende lederimport uit lagelonenlanden haar in 2000 de definitieve nekslag gaf.
Ten tijde van WOII maakte KVL deel uit van Duits-Joods familieconcern Adler & Oppenheimer. Ze stelde, eens zelfs op voorspraak van prinses Juliana, Duits-Joodse relaties te werk. Die vlasten veelal op vluchtplannen richting VS en elders. Ondertussen tastten ze fors in de beugel voor onderduikadressen en vervalsingen van persoonsbewijzen en reispapieren. Zonder garantie op geslaagde vlucht en veilige aankomst, om te zwijgen van toekomstperspectief. Terwijl medewerkers actief waren in het verzet, produceerde KVL evengoed voor laarzen voor de Duitse bezetter en bontmantels voor officiersvrouwen.
Op een herdenkingsplaquette van WOII prijken zeventien omgebrachte KVL-werknemers. Twaalf van hen waren Joods. Tien van die twaalf hadden lagere functies. Terwijl welgestelde Joden een zogenaamde ‘Sperre’ bemachtigden, konden de karig bedeelden de woekerprijzen om onder te duiken en te vluchten niet opbrengen. Zo zat straatarm gezin Mayer uit de Schoolstraat als ratten in de val bij de deportatie van eind augustus 1942 In november van datzelfde jaar moesten vader en moeder Mayer in Auschwitz dit bezuren met de dood. Ook Oisterwijkse Joden is de klassengebondenheid van de Holocaust niet bepaald bespaard gebleven.
Tussen opkomst en ondergang van KVL voltrok er zich een ontwikkeling waarvan de geschiedschrijving ten tijde van WOII verre van compleet is. Toch kan op die van bedrijvigheid gonzende hotspot voor ambachtelijke en creatieve ondernemers van vandaag een gids u er ter plekke al heel wat van laten ervaren. Mogelijk bezoekt hij met u ook nog de stoommachine in het ketelhuis. Het industriële erfgoed KVL bergt nog vele geheimen. Maar het is er nog. En geheimen zijn er om te ontsluiten, verhalen om te vertellen, steeds opnieuw. Opdat wij weten. Om nimmer te vergeten.