Niki Jacobs (zang, gitaar) keert terug naar GUO-concerten Groeten Uit Oisterwijk voor opnieuw een Jiddisch concert, in het Lodewijkskerkje ditmaal, met Ivo Dinkelaar (zang, gitaar) en Emile Visser (cello). Met welk programma precies? Dat blijft tot het concert zelf in nevelen gehuld. Maar vanwege eerder bewezen kwaliteiten gaf GUO het trio haar volste vertrouwen en dus carte blanche. Want wat anders kunnen we verwachten, in ook nog ‘ns  een kerkmonumentje met fijne akoestiek, dan opnieuw een memorabele zondagmiddag vol klasse, verwondering en diep doorvoelde emoties? Het toptrio put immers uit een onvoorstelbaar ruim uitgebouwd Jiddisch repertoire. 

Niet zelden kennen muziekrecensenten wereldwijd CD’s en concerten van Niki Jacobs 5***** toe. Een keur aan muzikanten staat haar bij in uiteenlopende projecten. Die hebben stuk voor stuk een uitmuntende reputatie als arrangeur, componist, conservatoriumdocent en uitvoerend musicus in gerenommeerde bigbands, jazzformaties, coverbands, en klassiek-symfonische orkesten uit Nederland en daarbuiten: de WDR bigband uit Keulen, het jazzorkest van Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, het Metropole Orkest, enz. Zo genoot Niki Jacobs een klassiek-vocale conservatoriumopleiding, is Emile Visser gepokt en gemazeld in het Metropole Orkest en maakte Ivo Dinkelaar naam als zanger/gitarist van coverband The Dutch Eagles.        

GUO nodigde Niki Jacobs al ‘ns uit om samen met Emile Visser en Peter van Os (accordeon) op 5 mei 2020 75 jaar na WOII in Oisterwijk ‘Van Cohen tot Winehouse’ te komen vertolken. Hierin hertaalde ze rockclassics van Leonard Cohen, Bob Dylan, Dolly Parton, Paul Simon, Billy Joel, Beck, Kiss, Led Zeppelin, Amy Winehouse en meer oorspronkelijk Joodse wereldsterren naar het Jiddisch en arrangeerde die tevens in een Jiddisch jasje. Het concert zou het slotakkoord zijn van Oisterwijk in WOII – WOII in Oisterwijk. Onder regie van GUO zou een tiental lokale organisaties en enkele experts bijdragen met wandelingen, rondleidingen, expositie, lezing, publicaties, films, performance art-project en een educatief project in Oisterwijks basis- en voortgezet onderwijs. Ware het niet dat GUO van overheidswege haar voorbereide activiteiten last minute moest annuleren. Oorzaak: een rondspokend covid-virus dat dood en verderf zaaide. 

‘Revanche’ op deze jammerlijke annulering kwam op zondagmiddag 12 februari 2023. Ditmaal toog Niki Jacobs op uitnodiging van GUO in quintet naar Oisterwijk om The Ballad of Mauthausen te vertolken. Naast haar tekenden ook Ruud Breuls (trompet), Ro Krauss (viool) en opnieuw Pieter van Os en Emile Visser voor een imposante concertmiddag. Voorafgaand gidste een GUO-vrijwilliger concertbezoekers in Oisterrwijks stadshart langs tastbare herinneringen aan WOII en aan de omvangrijke Joodse gemeenschap die Oisterwijk van 1740 tot eind WOII rijk was.     

Niki zong niet in het oorspronkelijke Grieks van dichter en Kamp-Mauthausen overlever Iakovos Kambanellis. Daarin had Maria Farantouri al geschitterd. Ook niet in het (omstreden) hertaalde Nederlands van ‘onze’ Lennaert Nijgh. Dat had Liesbeth ‘La’ List al gedaan. Maar in haar moerstaal: het Jiddisch. Om zo dicht mogelijk bij de kern te komen. Bij bezoekers kwamen diep doorvoelde emoties los en menigeen raakte tot tranen geroerd door deze bewogen hertaling van de Mauthausen Liederencyclus, pièce de résistance van Mikis Theodorakis. De wereldberoemde Griekse politiek banneling tijdens het kolonelsregime, minister van Cultuur erna, maar bovenal lifetime componist en dirigent kon nog net zijn persoonlijke instemming geven voordat hij op 2 september 2021 zijn laatste adem uitblies. Wat hij nog precies meekreeg van de uitvoering, bleef onbekend, maar veel dichter bijeen komen leven en dood niet. Zijn liederencyclus leeft voort, ja zelfs in het Jiddisch. 

Niki Jacobs (1978, Haarlem) trok na het conservatorium naar Londen en New York om te studeren bij Zalmen Mlotek en Adrienne Cooper. Vanuit haar klassiek-vocale scholing wijdt ze zich al dertig jaar aan joodse volkscultuur, Klezmer-muziek en Jiddische liederen. Haar passie komt voort uit haar diepe fascinatie voor haar eigen familiegeschiedenis. Als begaafd vertolkster van Jiddische liederen behoort ze tot de beste Jiddische zangeressen. Met Jelle van Tongeren begon ze in 1999 Nikitov. Uitgangspunt: de combinatie van Jiddische liederen met ritmes en klanken uit gipsy jazz en etnische muziek uit Oost‐Europa. Evident uit geografisch en historisch perspectief: roma en joden zijn qua maatschappelijke lotsbestemming (diaspora, shoa) en muzikaal diep met elkaar verbonden.

Nikitov toerde langs grote podia in West- en Oost-Europa, door USA en bracht Amulet (2004) en Vanderlust (2006) uit. Geleidelijk ontstond behoefte om de gipsy jazz los te laten, om muzikaal dieper te graven naar Jiddische en Klezmer-wortels en van daaruit eigen werk te schrijven in het Jiddisch. Niki Jacobs stoeide met de vraag hoe Jiddische tradities zich verhielden tot het seculiere hier en nu. Onderliggende kern was onderhevig aan  haar persoonlijke muzikale ontwikkeling, maar ook aan haar  ervaringen als Joods musicus. Met die zoektocht verwierf  ze erkenning, eerst voor haar benadering van het traditionele Jiddische lied, geleidelijk voor haar authentieke interpretaties die ze aan die tradities gaf.  De emoties en diepgang van de Jiddische teksten kregen door haar inbreng een extra dimensie.

Daarnaast  begon ze met het schrijven van werk in het Nederlands en Engels. Samen met bassist Jason Sypher schreef ze in New York EP Witness met Engels-/Jiddischtalige nummers, getuigenis van hoe ze  brak met de muzikanten Adam Good en Jelle van Tongeren. Na een toer door Nederland bleek de afstand tussen New York  en Haarlem toch te groot en scheidden de wegen zich tussen haar en Sypher. Tijd voor nieuwe avonturen, nieuw repertoire, nieuwe muzikanten. Ze trad uit de veiligheid van de traditie en bracht haar muzikale ervaringen samen in The Tea House Project. De moedige stap leverde jubelende kritieken, inclusief een 5***** recensie in de Volkskrant, gevolgd door een 4**** recensie voor Anno 1999 uit (sic) 2011. 

Vanaf dan trekt Niki Jacobs langs Europese en Amerikaanse podia met Ro Krauss, Edwin Wieringa, Emile Visser, Peter van Os en Ruud Breuls. Voortgaande verdieping in het Jiddisch leidt in 2015 tot Mameloshn, waarin ze haar favoriete rockclassics in het Jiddisch vertaalt, schitterend gearrangeerd en dito uitgevoerd in Klezmer-idioom à la Nikitov: puur, swingend, rockend, poëtisch. Klein meesterwerk, wonderschoon, vernieuwend, relevant, oordeelt de internationale vakpers. De karavaan trekt langs synagogen in Nederland,  theaters in Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk en dwars door USA waar Nikitov in 2016 veertien concerten in drie weken geeft. Samen met bindteksten rondom de songs en anekdotes over deze waanzinnige roadtrip is het een onvergetelijk avontuur. 

Na  haar Amerikaanse toer tast Nikitov af hoe ook op Nederlandse bodem de culturele verbinding tussen de Joodse identiteit en de passie voor pop- en rockmuziek een nieuwe plek te geven. Uit die gedachtepiste ontspruit Van Cohen  tot Winehouse, ode aan Joodse popiconen en hun rockclassics, vol herkenning, vernieuwing, ontroering en humor. Er volgen dertig shows in twee maanden met een internationaal gezelschap, inclusief een hereniging met Jason Sypher en verder Niki Jacobs, Emile Visser, Pieter Jan Cramer en Hubby Jenkins.

Enerzijds is er haar rode, Jiddische draad, anderzijds haar veelzijdigheid die Niki Jacobs door haar werk weeft. Zo stort ze zich kort voor covid op haar bejubelde hertaling The Ballad of Mauthausen, waarin ze zich vanuit een mix van tegenstrijdig ogende dimensies blootgeeft: diep doorvoeld dramatisch, kwetsbaar, maar uiteindelijk toch ook met de nauwelijks voorstelbaar optimistische blik vooruit vol beterschap, hoop, liefde en vrede. 

Samen met Ivo Dinkelaar duikt ze in Engelstalig The Front Porch Sessions in de americana-successen van Amerikaanse wereldsterren sinds de jaren zestig. Ook hun muzikale wortels grijpen niet terug naar hun homeland (USA), maar naar Europese, Afrikaanse en andere culturen. Hieruit volgt een uitnodiging voor een festival in London ter ere van Bob Dylans 80-jarige verjaardag. 

In Getuigenissen zingt ze songs die ze componeerde voor dit programma, maar brengt ze ook liederen tot leven uit getto’s en concentratiekampen van vóór en tijdens WOII. Die vormen de omlijsting van getuigenissen over gebeurtenissen die de verbeeldingskracht te boven gaan, opgetekend in boeken: over de massaslachting in 1941 door de nazi’s in Oekraïne (Babiy Yar), Bij Ons In Auschwitz (Arnon Grunberg), Amor Fati (Abel Herzberg over Bergen-Belsen) en De Keuze (Edith Eger over Auschwitz). Niki Jacobs leent haar stem uit aan slachtoffers die het zelf niet kunnen navertellen, maar zo weer tot leven komen.

Aandacht van Niki Jacobs gaat ook uit naar de jongste kinderen. Zo deed ze met Pieter Jan Cramer kleinere podia aan met babyconcerten Winterse Wiegeliedjes en Uit Alle Windstreken en met Ivo Dinkelaar met peuter-/kleuterprogramma Ruun de Raaf. Hieruit zijn enkele albums voortgekomen, waaronder Treyst uit 2017. Verder geeft ze zanglessen en is ze directeur van Stichting ter Bevordering van de Jiddische Cultuur. Hiermee organiseert ze workshops en concerten in onder andere synagogen in Nederland en daarbuiten. 

Haar jarenlange aanwezigheid in de internationale Jiddische muziekscene in USA heeft geresulteerd in een uitnodiging voor het International Jewish Music Yidstock Festival in Amherst Massachusetts in zomer 2025. Ze verblijft er een week als Artist in Residence. De organisatie plant een nieuwe toer rondom een volgende festivaleditie.   

Persquotes: 

 “Een vondst die je onwillekeurig doet glimlachen, is de listige akoestische hertaling van het elektronisch geweld op Chaka Khan’s klassieker Ain’t Nobody. Je zou misschien denken dat Niki zich vertilt aan Antony Hegarty’s beklemmende Another World, maar mede dankzij het arrangement en het fraaie spel van cellist Emile Visser doet de versie van Nikitov niet onder voor het origineel.” (Toon Maas)

“Theodorakis’ Mauthausen herschapen. Om tot grote schoonheid te komen, hoef je niemand te behagen.” (Toon Maas – Mixedworldmusic.com)

“Niki Jacobs heeft iets waar ik moeilijk een vinger op kan leggen, maar waarmee ze wel mijn kritisch vermogen onderuit weet te halen. Weerloos ben ik dan. Op zich is haar stem niet eens zo bijzonder en bovendien is ze vaak net iets te braaf en te keurig articulerend. Maar ze slaagt er altijd weer in me vol te raken. Ook nu weer.” (Toon Maas)    

“Sie hat ein paar ihrer Lieblingslieder, vor allem Popsongs, ins Jiddische übertragen und dabei mit sehr viel Feingefühl und wundervollen Arrangements ein kleines Meisterwerk des jiddischen Liedes geschaffen” (Folkworld)

“Nikitov brings a compelling and refreshing 21st century approach to Yiddish song.” (Hankus Netsky, director of New England Conservatory after Joe’s Pub NYC)

“De liedjes, die de meesten van ons wel kennen, worden daardoor ook in het Jiddisch begrijpelijk, en op die manier wordt deze bijna dood gewaande taal op een aangrijpende manier weer tot leven gewekt. Subliem! Een album om te koesteren, zo mooi” (Moorsmagazine)

“Met terugwerkende kracht laat Niki Jacobs horen dat het mogelijk is Liesbeth List meervoudig te verslaan.” (Rudie Kagie – Argus)

“Eine tief ergreifende, musikalische und erzählerische Darbietung unter der Leitung der charismatischen Sängerin und Gitarristin Niki Jacobs. Verstörend, emotional beruhend: ein grossartiges Musikerlebnis.”(Bad Wünnenberg Zeitung)     

Voor de fijnproever geldt des te meer: GUO ziet je graag, tot bij GUO, maar…..VOL=OP!

Make Love!

Not War!

Enjoy Live Music!

Peace,

GUO-concerten Groeten Uit Oisterwijk