Onder de paraplu ‘Celtic Lowlands’ brengt GUO op één middag het beste samen uit de Celtic muziekscene beider Lage Landen anno 20NU: de engelenvocalen van Nederlands duo The Lasses en de aanstekelijke ballads en instrumentals van Nederlands/Vlaams/Schotse combi Helen Flaherty Band. Een boordevolle Keltische middag met een Schotse twist door het crème de la créme uit de Laaglandse muziekscene.

The Lasses zongen al samen nog voordat ze bestonden, sterker: nog voordat ze ook maar één woord met elkaar wisselden. Dat is de schuld van Mulligans, de Ierse pub in Amsterdam. Zonder elkaar te kennen gingen Sophie Janna en Margot Merah als liefhebbers van Celtic folk daar samen op in de ‘Back Room Sessions’ die er elke woensdag plaatsvinden. De setting is uitnodigend, ongedwongen en sociaal: een muzikant zet in en wie wil, kan en durft, haakt aan. Bladmuziek bestaat niet, met een beetje basis, muzikaliteit en vooral veel ‘goesting’ ontwikkel je je al doende en leer je van elkaar. 

Die basis, muzikaliteit en motivatie hadden ze van huis uit. Bezoekjes aan clubs en pubs, waaronder ‘The Old Oak’ tijdens een stage in Edinburgh, wakkerde een en ander aan. Ze zongen dat het een aard had en speelden gitaar, tenor-ukelele, mondharmonica en de Ierse geitenvellen handtrom bodhran. Toen het buiten die sessies om ‘on speaking terms’, zingend en musicerend evengoed bleek te klikken, wierpen ze hun teerling: The Lasses dus. 

Als duo leggen ze zich toe op intieme, traditionele Celtic en Americana songs die verhalen van moord en doodslag, eenzaamheid en liefde en dergelijk ongemak meer. Deze ‘trads’ zijn vaak eeuwenlang oraal tussen generaties overgeleverd. Daardoor is hun oorsprong niet altijd te traceren. Soms zijn ze mystiek en duister, dan weer aanstekelijk en humoristisch. The Lasses geven er hun eigen twist aan, interpreteren in diezelfde sferen werk van hedendaagse singer-songwriters en voegen eigen composities toe. Zo houden ze de traditie gaande, voegen er zelf wat aan toe en verspreiden dit via podia, CD’s en andere geluid- en beelddragers. 

Ze spelen in huiskamers, folkclubs, kerken, theaters en op festivals in Nederland, België, Duitsland, Schotland, Engeland, USA, Canada en Japan. Soms sluiten andere artiesten aan, zoals de Amerikanen Kathryn Claire, Adam Agee en Jon Sousa. In oktober 2019 presenteerden ze hun vierde CD ’Undone’ in Paradiso Amsterdam, een schijf met tien traditionals en covers en drie eigen nummers die via crowdfunding tot stand kwam. Er volgde een tv-optreden in onvolprezen ‘VPRO’s Vrije Geluiden’ dat jammerlijk ter ziele ging. Ondertussen verscheen ‘Near Far’, schijf vijf en een ode aan de Schotse folk, van trad tot eigentijds, afgerond met ‘De Ziel Van Schotland’, het theaterconcertprogramma waarmee ze langs podia door het jubelende land trokken. 

The Lasses over hun werkwijze in een professionele opnamestudio: 
“De basis met onze eigen zang en instrumenten namen we in één keer op. We stonden gewoon tegenover elkaar te zingen met zo’n grote condens-microfoon tussen ons in. We keken elkaar aan, gingen niet voor de ultiem zuivere noot, maar voor het gevoel dat we in onze songs wilden leggen. Aan elkaars ademhaling lazen we bij elkaar al wat we gingen doen. Andere instrumenten zoals piano voegden we later toe.” 

De bekende Ierse singer-songwriter Luka Bloom hoefden ze alvast niet meer te overtuigen: 
“I have been a friend and a fan of The Lasses for some years now. I love the way they sing, and love the way they are. It makes me happy that they are being recognised for the love and the talent they possess.”

De internationale vakpers viel hem bij:
“Sublime harmonies” (fRoots). 
“Superb” (Irish Music Magazine). 
“A beautiful ode to the human voice” (Blues ’n Roots Corner). 
“Balsam for the soul” (Rootstime.be). 

Waarom zou het thuispubliek van om de hoek dan nog kunnen achterblijven? Iets met profeet in eigen land? Over smaak valt te twisten, graag zelfs, maar toch….. Muziek, uitdrukkingen of ander immaterieel erfgoed: als alles van waarde weerloos is, houden we weerloze tradities van waarde graag gaande….. 

….Voor doorgewinterde Celtic folkliefhebbers in de Lage Landen is de Schotse zangeres/bodhran-speelster Helen Flaherty een begrip. Residerend in Antwerpen zingt ze in Celtic band Shantalla met overwegend Ierse muzikanten uit Brussel. Als gastvocaliste heeft ze een verleden bij de ‘Irish Unplugged Tour’ van de David Munnelly Band. Bovendien straalt ze geregeld op ons GUO-podium, niet alleen met Shantalla, ook met het internationale Andar en in gelegenheidscombi’s met de Ierse trekzakvirtuoos/toetsenist David Munnelly, de Belgische DADGAD-vijfsterrengitarist/citternspeler Philip Masure, zijn landgenoot, contrabassist Fons Van Hamel zaliger, de NL fiddler en multi-instrumentalist Siard de Jong en de Canadese Irish dancer Nathan Pilatzke.

In welke setting dan ook: elk GUO-concert met Helen Flaherty en muziekvrienden ontaardt in een Celtic party. Dat komt niet in de laatste plaats doordat ze haar muzikale talenten verbindt met haar spontane, aanstekelijke enthousiasme. Die verknoping maakt het podium tot haar natuurlijke habitat, haar biotopische thuis, haar levenselixer. Haar speelvreugde komt live over en binnen bij concertbezoekers met wie ze een voelbaar warme alliantie aangaat. Haar eigen troeven zijn hier debet aan, maar zeker ook de ruime kring van internationaal gerenommeerde muzikanten met wie ze zich telkens weer omringt.

Op haar ‘solo maar niet alleen’-CD ‘Oft Times I’Ve Been Cheery’ uit 2004 blijkt ze die troeven niet alleen uit te spelen tijdens concerten. Dit resulteert in een toegankelijk studio-album met spannende tegenstellingen: van traditionals versus eigentijds werk en van opgewekt swingende tunes tot gelaagde, doorvoelde en daardoor diep ontroerende ballades. Niet te versmaden is de inbreng van (daar zijn ze weer!) Philip Masure en David Munnelly, aangevuld met de Ierse singer-songwriter Daithi Rua, de Ierse fiddler Aidan Burke, de Amerikaanse percussionist met Ierse wortels Jackie Moran en de Breton Sylvain Barou op van oorsprong Ierse uillean pipes. Met name deze laatste drie maken samen met Masure ook meters in de oerbezetting van Comas.

Inmiddels hebben enkele muziekvrienden uit de Celtic folkscene in de Lage Landen zich gecommitteerd aan een formatie die is opgebouwd rond hun frontvrouw, kortom: de Helen Flaherty Band. Deze samenwerking bekrachtigen ze in 2018 met ‘Gazing At The Moon’, een fraaie CD met een muzikaal uitgangspunt dat in zijn concrete uitwerking gelijkenissen vertoont met de toegankelijke mix van die solo-CD van veertien jaar eerder. Te midden van haar ‘Lowland side-kicks’ vormt de zangeres uit het land van de Caledonian Highlands het stralende epicentrum. Maar wat heet side-kicks? Noem ze zonder uitzondering gerust toppers uit de Celtic folkscene van bij ons die allesbehalve van gisteren zijn.

Eeuwige rots in de branding Philip Masure is voor Helen Flaherty een verlengstuk waarop ze blind kan varen. De alleskunner op nog veel meer dan gitaar en cittern trok op met tientallen formaties. To name a few: Laïs, Urban Trad, Comas, Fling, ….. Vooral als internationaal gerenommeerd DADGAD-gitarist is hij te gast op meer dan honderd CD-producties. Ook tekent hij voor de productie van ‘Gazing At The Moon’, opgenomen in zijn eigen studio in thuishaven Herentals. Maar de NL-loten geven ‘m evengoed van jetje: Siard de Jong, nog zo’n multi-instrumentalist met de fiddle als hoofdinstrument, was er al bij in Andar en Fling. Isaac (Ies) Muller weet weg op allerlei whistles en speelt meesterlijk op de houten traverso die al eeuwen zo geliefd is in de traditioneel Ierse muziek. Zingen doen ze alle vier, waarbij Helen Flaherty de lead vocals soms afwisselt met of zelfs overlaat aan (wie anders?) Philip Masure. 

Het repertoire is samen te vatten als Celtic folk, maar dat dan wel ruimhartig afgebakend. Dat impliceert in dit geval overwegend muziek die weliswaar is ontsproten uit de Schotse en Ierse moederschoot, maar met de heilige ambitie om kopiërend purisme te vermijden. Zo zijn meer of minder afgekloven traditionals als ‘A Kiss In The Morning Early’, ‘The Old Churchyard’ en (nog meer: van mars naar ballad zelfs!) ‘Scotland The Brave’ afgestoft met fris en fruitige arrangementen, terwijl de inspiratie voor eigentijdse composities onmiskenbaar in de Celtic folk geworteld en verankerd ligt.

Voorbij komen overbekend tot verrassend werk waarvan de schepper wel voor eeuwig anoniem zal blijven, maar ook composities en teksten van Amerikaan Tim O‘ Brien (‘Fair Flowers Of The Valley’, zowel tekstueel als gearrangeerd in een compleet andere versie als die op het debuutalbum van Shantalla), van Masure’s Belgische muziekkompaan Guido Picard (‘Edith’s Lament’, over de Eerste Wereldoorlog), van de dit seizoen opnieuw op ons GUO-podium geprogrammeerde (Noord-)Ierse liedjessmid Kieran Goss (‘All That You Ask Me’) en van Maurice McGrath (‘Winsome Ways’). Enkele reels pikten de bandleden op bij de Schotse singer-songwriter Dougie Mclean die we geregeld te gast hadden op ons GUO-podium. En bij ‘The Outlandish Knight’ blijken de Engelse nestor Nic Jones en de Ierse topband Danú dankbare inspiratiebronnen. 

Het valt de Helen Flaherty Band te prijzen dat het een copy – paste mentaliteit ontbeert. De jaren hebben het vocale timbre van Helen Flaherty wat donkerder en dieper doen kleuren. Het snarenwerk van gitarist Philip Masure en fiddler Siard De Jong gedijt perfect, terwijl Ies Muller de gaatjes inventief dichtfluit. Het moet alweer ruim tien jaar geleden zijn dat het pad van Helen Flaherty en haar muziekvrienden kruiste met dat van GUO. Maar uit het oog uit het hart is geen Celtic idioom en ook Celtic bloed kruipt waar het niet gaan kan. 

De Helen Flaherty Band geeft met ‘Gazing At The Moon’ een staalkaart af van zowel traditionele Celtic folkmuziek in moderne jasjes als eigentijdse muziek met een onmiskenbare Celtic folktouch. Het visitekaartje is aanleiding om een GUO-concert met Helen Flaherty als stralend middelpunt weer ‘ns te laten ontaarden in een Celtic party. We zien uit naar een hernieuwde kennismaking met deze aanrader, zij het gereduceerd tot trio: fluitoloog Ies Muller heeft het kwartet onlangs achter zich gelaten. Tijdens dit GUO-middagje Celtic Lowlands compenseren The Lasses die aderlating als duo dubbelop.